Όπως υποστηρίζει (και φυσικά είναι ένας από τους πολλούς) ο διάσημος Ιταλός ψυχαναλυτής Μάσιμο Ρεκαλκάτι που διαβάζω αυτόν τον καιρό, η ζωή μας είναι φτιαγμένη από ίχνη που μας έχει αφήσει η σχέση με τη μητέρα μας, από διαστρωμάσεις σημάτων που έχει εντυπώσει πάνω μας και μέσα μας η συνάντηση με το σώμα, την φωνή, την γλώσσα της. Η μητέρα δεν είναι ένας Άλλος από οποίο μονον εξαρτάται η ζωή μου, αλλά είναι ο Άλλος που με συνιστά ως υποκείμενο. Είναι η πιο πρωτόγονη μορφή κληρονομιάς. Η μητέρα δεν είναι ένα περίβλημα, μία κυψέλη, ένα κέλυφος που προορίζεται να σπάσει για να ελευθερωθεί και να διαφοροποιηθεί το υποκείμενο, περισσότερο από προστατευτικό περίβλημα, ο μητρικός Άλλος λειτουργεί ως μια σειρά απο ίχνη που εγγράφονται ανεξίτηλα στο ασυνείδητο του παιδιού.
Η μητέρα που καταπιέζει τη γυναίκα - όπως συνέβαινε στην πατριαρχική εκδοχή της μητρότητας - ή η ναρκισσιστική γυναίκα που αρνείται τον μητρικό της ρόλο- όπως συμβαίνει στην υπέρ μοντέρνα εποχή μας- δεν είναι δυο απεικονίσεις της μητροτητας, αλλά δυο αποκλίσεις της εξισου παθολογικές.
Και καταλήγω με αυτό που για εμένα ήταν και εξακολουθεί να είναι η πιο σημαντική συνειδητοποίηση στην πορεία μου ως μαμά: η υπόσταση της επιθυμίας της γυναίκας ως μη εξολοκλήρου απορροφημένης σε αυτή της μητέρας ειναι η ουσιαστικότερη προϋπόθεση ώστε η επιθυμία της μητέρας να μπορεί να είναι δημιουργική. Μόνο αν το βλέμμα της μητέρας ΔΕΝ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στην ύπαρξη του παιδιού, η μητροτητα μπορεί να ολοκληρώσει την λειτουργια της. Είναι αυτό που καθημερινά διδάσκει η ψυχανάλυση: μόνο αν η μητέρα δεν είναι όλη μητέρα, το παιδί μπορεί να βιώσει την απουσία αυτή που καθιστά δυνατή την είσοδό του στον κόσμο των συμβόλων και του πολιτισμού.
Η μητρική φροντίδα δεν μπορεί να μετρηθεί με τον αριθμό των ωρών που αφιερώνονται στα παιδιά. Η ψυχανάλυση μας διδάσκει οτι η παρουσία χωρίς λόγο και χωρίς επιθυμία μπορεί να είναι πιο θλιβερή απο μια απουσία η οποία ξέρει πιθανώς να χαρίζει λίγα σωστά λόγια.
Αυτό που παραμένει αναντικατάστατο από την πλευρά της μητερας είναι μια φροντίδα η οποία δεν είναι ανώνυμη, μια φροντίδα που αγαπάει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του υποκειμένου - παιδιού, μια φροντίδα ικανή να συλλέξει τις δροσοσταλίδες που έρχονται με το φως της αυγής...
- Πίνακας του Ογκύστ Ρενουάρ, «Γκαμπριέλ και Ζαν» (1896)
Comments